Hôm nay mình muốn nói về chữ “Wealthy”, tiếng Việt không có chữ này theo ý của người Mỹ và mình không biết về Đại Gia VN.
Wealthy đúng nghĩa của nó là người không phải lo lắng về tiền bạc cho tương lai. Nghĩa là sao? Tiền vào luôn luôn nhiều hơn tiền ra, không có nghĩa là thật nhiều tiền như Việt nhà ta gọi là Đại Gia. Nhờ mình đi đánh golf, gặp được nhiều người Mỹ già, thật Wealthy và giảng cho mình những sự đầu tư rất hay. Số mình may mắn gặp toàn người tốt, mình mong mọi người hiểu mình nói gì. Có một cái từ hồi mình biết Wealthy là như thế nào, mình tránh người thua thiệt, bi quan, mở miệng là bác hết những gì hay, nói thì nghe kỳ thị nhưng mình chưa đủ tư cách để đấu chọi với những sự bi quan (negative vibes) này. Nên muốn đổi đời, phải đổi luôn cả người mình chung đụng hằng ngày, gần mực thì đen gần đèn thì sáng. Hên bà xã cũng hiểu và gia đình mình hưởng với nhau nhiều hơn và chỉ đi gặp những gia đình lạc quan mà thôi.
Người trúng số độc đắc cả triệu bạc, Rich, giầu, nhưng nếu không biết cách duy trì và đầu tư thì đa số trở lại như lúc ban đầu vì tiền ra nhiều hơn tiền có. Như mẹ mình thường nói, có mà không làm mà chỉ biết ăn thì đất cũng lở LOL.
Con em mình sắp 6 bó, bán căn nhà năm ngoái lúc cao được $3.2M, đi mướn nhà gần đó $6k/tháng. Tiền bỏ vào đầu tư gọi là “conservative” nghĩa là “lời ít nhưng chắc ăn” 6%-10% một năm, nếu chỉ bỏ vào $2.5M là có $150k-$250k một năm, con đã lớn, hai vợ chồng có SS khoảng $5k/$60k một năm, đi du lịch, ăn uống, mua Volvo, mua Hybrid chạy hàng ngày, cả tiền mướn nhà cũng chỉ tới $150k-$200k một năm là quá sang rồi. Đây là một cuộc sống Wealthy còn lại trong đời hai đứa.
Mình đã dạy con mình làm sao để being wealthy, đi làm để dành tiền, và build cái wealth theo ý mình muốn cho tương lai, con mình 18 tuổi, đi làm đã biết để dành, và đầu tư, cũng mua chứng khoán như mình khuyên, con bé rất hãnh diện khi đi đâu cũng nói mình có stocks còn bố thì mua cho iBond cho khi ra trường. Con bé chạy chiếc 2019 e-Golf mình mua mà thích quá, không cần sĩ diện với bạn bè mà lại còn thích vì không phải đổ xăng, đi về thì bố charge xe cho, đời bé đẹp sao.
Nhớ đọc bài mình viết về tài chánh gia đình để sau này có một cuộc sống Wealthy. Tiền để dành mà không đẻ ra tiền thì không bao giờ Wealthy được, người muốn làm giầu thì đầu tư vào địa ốc, một ngày sẽ bán ra có lời cả Tỷ, nhưng nếu không biết đầu tư vào chứng khoán hoặc bonds thì cũng ăn sẽ hết. Người không biết đầu tư thì mua Life Insurance đủ kiểu.
Trong đời sống có hai loại người, nói ra và nói vào, người làm sai bị thua thiệt thì sợ cả đời, người không dám làm thì suy diễn hoặc nói hời hợt, không có thực chất. Mình chỉ nói những gì mình đã và đang làm. Thị trường chứng khoán chỉ mới rớt một hai lần trong cả mấy thập niên, 2008 , 2020 và năm nay, nó lên thẳng thừng trong bao nhiêu năm trời, đáng lẽ đã phải lời rất nhiều và năm nay có xuống cũng không sao, phải nhớ, không bán lỗ thì không mất tiền (paperloss) không tính, chỉ khi bán nó mới có lời lỗ thôi. Người làm bậy thì bán lỗ, mất hết, khi nó trở lại cao hơn thì không dám mua, tiền bạc cứ hàng ngày càng suy sụp. Mình đã từng nằm trong tình trạng này khi độc thân, làm lương cao mà nợ tới cả $100k khi lập gia đình. Phải hiểu cái thị trường, đọc và coi videos mình làm để hiểu, khi đã hiểu thì không còn sợ và tin tưởng ở chính mình, thì lúc đó mới có tương lai “Wealthy”. Cả bao nhiêu người sống Wealthy ở Mỹ, tại sao mình không làm được. Nếu ai vào chứng khoán cũng thua hết thì sao nước Mỹ wealthy thế. Không bao giờ nghe người thua, mà follow the real money. Phải loại tính và người bi quan, không thèm đụng tới, tìm hiểu và thắng cái thị trường thì sẽ lạc quan hơn. Hiệp sĩ mù nghe gió kiếm là khó thắng thị trường. Mình không bao giờ khuyên con mình mua những gì mình không mua cả, nếu mình nói mua AAPL, NVDA là mình đã có rồi, nhưng mình mua ETF đã có cả hai stocks này, phải đọc bài mình viết về ETF. Phải nhớ đầu tư là chuyện lâu dài, tính từ năm, 5 năm, và 10 năm. Đừng nhìn gần mà nên nhìn xa vì nếu không làm gì 10 năm sau mình vẫn như vậy, thời gian trôi không chờ ai cả. Nhìn lịch sử SP500, DOW, NASDAQ, lên cả mấy chục năm mà năm nào cũng trung bình trên 10-15%, thì thử nghĩ, 1, 2 năm rớt có nghĩa lý gì, nhưng mình vẫn có thể tránh được những kỳ xuống này nếu mình để ý và sẽ lời kinh hoàng mấy năm tới.
Ai cũng có thể Wealthy theo ý nghĩ của riêng mình, người làm ít tiền, wealthy theo mực sống ít, nhưng phải nghĩ xa hơn là ít tiền khi bị tai nạn, khủng hoảng về tài chánh, thì cái Wealth kia có thể biến mất, nên phải bàn tính và mua đủ những bảo hiểm để những tai nạn này không thể phá mất cái Weath của mình được.
Một cái chính trong sự bàn tính để được Wealthy là phải biết làm toán và trung thực với tình trạng tài chánh gia đình. Để mình làm thí dụ về tài chánh gia đình mình. Đây là tiền mặt ra khỏi cửa.
- Tiền nhà cả insurance và thuế đất. Mỗi tháng là $2700 + $120 + $1000 = $3,820 = $45,840 một năm.
- Tiền điện, nước, rác, gas: Mỗi tháng $500-$600 = $7,200 một năm.
- Tiền Insurance, Xe cộ, Umbrella : $5,900 một năm.
- Tiền Phone + Internet: $197 một tháng = $2,364 một năm.
- Tiền chợ búa, ăn uống, đồ dùng trong nhà = tằn tiện $400/tuần = $20,800 một năm.
- Tiền Vacation gia đình một năm hai lần = $12,000 một năm.
- Tiền xe cộ, trả hết rồi, chỉ trả Registration 4 chiếc = $1,600 một năm.
- Tiền xăng ít vì có hai xe điện rồi = $120 một tuần = $6,200 một năm.
- Tiền Amazon, đồ vớ vẩn cho con, gia đình = $5,000 một năm.
- Tiền đóng Health Insurance cho gia đình 2 tuần = $500 = $13,000 một năm.
- Tiền dự trữ cho xe, nhà lặt vặt = $2,000 một năm.
Cộng lại hết = $121,904 một năm tiền mặt phải xài.
Bây giờ nếu đọc bài cũ về tài chánh gia đình thì mình sẽ biết mình có Wealthy hay không.
Lương bổng và Investments = $400k/năm, sau thuế 38% = $248k – 122k (sở hụi) = $126k bỏ ngược vào Investments.
- Revolving (cash flow) checking account (6-12 tháng tiền nhà và sở hụi) = $13,360 x 6= $80k, nhưng bây giờ thị trường đang rẻ, mình bỏ qua bên Short Term Investment broker chỉ để ở đây $30k-$40k thôi.
- Short Term Investment: Phải cho mình $60k một năm.
- Long Term Investment: Phải cho mình $100k một năm.
Người ta nói khi đã biết kiếm tiền, thì thời thế nào cũng kiếm được tiền, cái quan trọng là luôn luôn phải bảo trì tiền để khỏi bị mất hết, mà mình chỉ mất khi mình không biết kiếm tiền mà thôi.
Mình phải tiến, vì khi mình ngừng, tức là mình đi lùi vì thời gian không ngừng và vật chất không ngừng, nhưng không phải vì thế mà mình phải khổ sở, lo lắng, sợ hãi. Mỹ có câu “fear results from NOT knowing, the unknown” nghĩa là sao? Mình sợ vì mình không biết nó sẽ ra sao, mình không hiểu nó là gì, mình ngồi suy diễn vớ vẩn. Nếu biết rồi thì không còn sợ nữa, muốn biết thì phải làm sao? Không được lười mà phải tìm hiểu, “there’s always a solution for a problem”. Problem là gì? Không sung túc, mà sung túc là như thế nào? Mình phải tự định nghĩa sung túc là gì với mình và tự tìm hiểu và giải quyết cái problem này. Có người vợ, người chồng bên cạnh cùng nhau Think Outside The Box và Be Proactive thì solution rất là dễ dàng, đừng vác gánh nặng một mình mình, 2 heads are always better than one. Mà phải đặt câu hỏi, Wealthy để làm gì? IMHO bỏ VN qua Mỹ để có một cuộc sống sung túc vì Mỹ thể hiện cho sự Sung Túc, thế thôi.
Mình để đây cái playlist của những videos mình làm về chứng khoán bằng tiếng việt, coi mà có một khái niệm mình đã làm gì để biến tài chánh từ nợ $160k tới being Wealthy.