FOMO, The Ship Has Sailed, nhà cửa… Thời nay…
- FOMO: Fear Of Missing Out. Sợ mất ăn.
- The Ship Has Sailed: Đã lỡ chuyến đò, Mất ăn rồi.
Hôm nay mình muốn kể chuyện về FOMO mà nhiều người đã tiền mất tật mang về cái chữ này. Những người lười tìm hiểu mà tham thì hay bị FOMO.
Năm 2006, nhà cửa lên vù vù trên thung lũng hoa vàng. Mình mới lấy vợ, đẻ con, trả nợ cũ và để dành tiền mua căn nhà cho gia đình ở. Những anh bán nhà mình quen cứ dục mình phải mua lẹ, bid up, chứ không sẽ lên kinh hoàng và mình sẽ không bao giờ có nhà. Những người này quên là mình đã mua bán nhà từ năm 1980 và mình đã biết làm toán và kinh tế Mỹ như thế nào, mình nói nó sẽ crash mọi người cười mình.
Một cái kinh hoàng nữa là những người mình quen không đủ tiền đầu tư vào nhà ở SJ, đi ra tận khu đèo heo hút gió để mua nhà mới vì nó sẽ lên kinh hoàng và kiếm cả tỷ. Họ hàng mình cũng có người chạy vội ra một khu chưa bao giờ nghe tiếng Newman, mua một căn nhà mới 2500 sf, mới tinh $350k, về khoe rối rít, vừa mua xong giá đã lên $50k vì cái phase mới đã lên giá. Cái kinh hoàng của người mù là như thế này, nhà chính thì chưa có mà đi mua nhà đầu tư, ở trọ nhà như xóm ở VN. Mình bèn đi vào internet và kiếm cái thành phố này zipcode và y như mình nghĩ, average income của cả city là $10k một năm. Ai sẽ tới đây để mua trên $350k cho mấy người này được lời, ai có tiền ở đây để qualify cho loan? Có người chạy ra cả Merced để đầu tư. Mình không cần phải kể thêm, tất cả những người này đều sell short hay cho foreclose. Thì credit chỉ bị tổn thương vài năm. Người không có nhà cũng khôn, cố chịu đựng cái nhà kia cho thuê, chạy tới chạy lui cả tỷ miles nóng như lửa, lạnh như tuyết, lúc người thuê trả tiền, lúc không cho tới lúc nhà rớt thê thảm mua được cái chính khá rẻ, làm loan xong xuôi mới cho cái nhà kia đi. Số người này còn may mắn.
Còn gia đình mình thì mua được một căn nhà vừa tiền, không phải bid up mà bid down cả $100k, khu thật tốt và nhà thật đẹp, đúng nghĩa là nhà cao cửa rộng và gia đình mình quá may mắn.
Mỗi lần một hiện tượng nào về kinh tế mà xảy ra khác thường quá nhiều thì phải hỏi tại sao và những gì tạo ra hiện tượng đó. Sau market crashed năm 2008, nhà cửa bắt đầu trở lại, kinh tế bắt đầu bùng nổ, hãng xưởng stocks vụt lên, ngay cả mình cũng có tiền trong stocks luôn LOL. Nhà bắt đầu thiếu và người khắp mọi nơi bay về đây làm lương cao ở thung lũng hoa vàng. Trong vòng 10 năm nay, những người bán nhà kiếm cả tỷ, có thể nói cho cả nguyên đời sống còn lại mà không cần phải làm. Multi Millionaires. Nhà cửa đắt như tôm tươi, người đầu tư, người cần nhà, người có tiền từ stocks, người có tiền từ VN về SJ và OC mua nhà như tiền mã, đấu giá như không có một ngày mai. Người mua nhà $350k ở khu vớ vẩn, nhà nhỏ, lên liền $600k, có khu lên cả 200% tới cả triệu bạc. Cái gì thay đổi, lương mình vẫn không lên tới 20%, ai có tiền mua, người bị FOMO vì kiếm tiền quá dễ, flipping houses kiếm vài trăm ngàn dễ dàng, thị trường cứ như chợ cá. Bây giờ giá nhà nằm trên đỉnh núi vinh quang, ngừng lên và những người chưa mua được thì tiếc nên nó có câu “The Ship Has Sailed”, đã lỡ chuyến đò rồi.
Bây giờ không phải bid up, nhưng mình nghĩ năm nay sẽ là năm sửa soạn cho trượt tuyết. Phải làm toán thì mới biết được. Dân VN đem tiền ăn hối lộ cả tỷ qua đây đầu tư, mua rồi, nhưng cũng chỉ là số nhỏ thôi. Dân có tiền stocks hãng cho bây giờ đã biến mất gần hết. Còn lại những người đi làm như mình lương thì không lên, không thể nào chịu được nhà cả triệu bạc mà ở khu vớ vẩn. Nhà mình bây giờ là $1.8M, ít nhất khu mình average income là $160k một năm, còn những zipcode average income chỉ có $100k-$120k mà nhà cũng cả triệu bạc. Nhà thì như cái chòi, cũ, nhỏ khu thì không an ninh. Ai vào đây mà mua? Ai làm gì có tiền mà mua?
Làm toán:
- Mình làm cả trăm ngàn, trả thuế đàng hoàng, claim 0, single, bỏ tiền vào 401k, ESPP, mỗi hai tuần đem về $1500×2 = $3k một tháng, bà xã cũng vậy. Hồi mình mua nhà $760k, down 10%, interest 6.8%, cả thuế, cả mọi thứ, tiền mặt ra khỏi cửa mỗi tháng là $6800. Lúc đó mình không có tiền bỏ 401k mà chỉ có ESPP.
- Bây giờ nhà muốn ở khu mình là $1.8M, còn ở khu vớ vẩn nhà nhỏ cũng $900k, và interest bây giờ cũng 6.9% thì những người mua phải làm lương bao nhiêu? Không ăn, không uống? Chỉ có trốn thuế mới mua được thôi, mà trốn thuế thì trời sẽ không tha sau này.
- Mua nhà không chỉ có tiền mortgage, còn tiền thuế đất, insurance, tiền rác, tiền điện, tiền nước, cả tỷ thứ linh tinh, đọc bài cũ mình viết sẽ thấy đủ mọi thứ tiền.
- Nhà $900k – $180k (20%) @7% = $5800/tháng cả thuế.
Nhiều người cho mình biết muốn mua nhà cho bố mẹ có chỗ ở thay vì đi ở trọ, cho con, toàn là những ý tưởng thật NOBLE. Nếu không có tiền mua nhà khu tốt, nhà cao cửa rộng thì đi mướn nhà khu tốt trả giá $5k sẽ rất đẹp và tốt hơn cái nhà mua khu vớ vẩn mà cũng trả hơn giá này. Nhưng nhưng nhà của mình…, không có cái gì của mình cho tới khi trả hết, của nhà băng. Đừng sĩ diện hảo huyền, bố mẹ, con cái chỉ cần chỗ ở khu tốt, láng giềng hiền lành, xã hội an ninh, đừng ba xạo…
Làm toán nữa: Trả $5800 tiền mặt hàng tháng cho nhà chỉ có $600 vào nhà thôi, tức là một năm chỉ được giảm nợ $7k nếu lucky, trước khi ký lấy cho được cái bảng amortize cái loan ra mà coi, mỗi tháng principle trả được là bao nhiêu, tiền lãi nó lấy hết mấy năm đầu rồi. $3800 kia là mất luôn. Oh, được trừ thuế, nếu không trên $27k standard thì cũng không trừ được đồng nào, mà trả thuế bracket là bao nhiêu. Còn trốn thuế thì đâu lấy được gì.
Oh nhưng vài năm nữa nó lên cả tỷ? Cái này phải nghĩ lại, nó phải bottom trước khi nó lên lại như stocks vậy, nhưng nó khác stocks là gì? Người mua và có thể mua được với giá cao, những người này là người nào, làm nghề gì? lương bổng ra sao? Mua mà trả hàng tháng cả tỷ mà cả chục năm sau giá vẫn vậy hoặc lên một chút trong một căn chòi thì khá buồn.
Cả tỷ người đã và đang rời CA. Nghề lương cao sẽ từ từ biến mất, chỉ còn lại những người làm thương mại lỗ lã mới có tiền mua nhà thôi LOL. Con mình mà đi học xa hết cả hai mình sẽ đẩy nhà đi rồi đi mướn. Tiền mặt sẽ đầu tư vào chứng khoán kiếm đủ trả tiền nhà mướn ở khu tốt.
Con em mình bán nhà năm ngoái $3.2M, đi mướn nhà trả $6000/tháng cùng khu nhà nó luôn. Dân có tiền không có FOMO và không bao giờ bị “The Ship Has Sailed”. Có một điều mình để ý là em mình không biết ngượng ngùng khi nói nó đi mướn nhà mà trả cả tỷ bạc LOL.
Thị trường chứng khoán sẽ lên mặc dù nhà cửa không lên. Dùng tiền đầu tư vào chỗ sẽ kiếm tiền.
Đời chỉ có Logic và Math, nhất là muốn sống sung túc ở CA này. History always repeats itself.
Một lần nữa, đây là chuyện của mình và sự tính toán của riêng mình thôi, mỗi người mỗi ý. Chúc mọi người một đời sống hạnh phúc và sung túc, nhất là ở CA đẹp và khí hậu tốt này.