20/02: Phật Giáo Qua Thơ Văn
Category: Tôi Tìm Hiểu Đạo Phật
Posted by: Tbl Đọc: 5360 lần
Phật Giáo Qua Thơ Văn_1
Nhã Nhạc
Khi còn ở Trung học , chúng tôi được học và đọc rất nhiều bài viết về Đức Khổng Phu Tử , người nước Lỗ (nay thuộc Sơn Đông, Trung Quốc), Ngài sinh vào khoảng thế kỷ Thứ 6 Tr. CN .Tất cả những điều chúng tôi học đều được rút ra từ hai bộ sách Kinh điển của Khổng Tử là Ngũ Kinh và Tứ Thư ….
… Đặc biệt bộ Ngũ Kinh đã là nền tảng cho Nho Giáo và Khổng Tử được coi là người sáng lập ra đạo Nho.Ở Việt Nam ta , ảnh hưởng của Đạo Nho là rất lớn , bộc lộ rất rõ ràng trong thơ, phú, ca dao ….Chúng tôi nhớ như in Tam cương, Ngũ thường, Tam tòng, Tứ đức …
Nhờ các môn đệ và các nhà trí thức theo Khổng học, đạo Khổng ngày càng phát triển mạnh mẽ .Cũng giống như vậy, Phật Giáo đã ảnh hưởng rộng lớn đến ca dao, thơ, văn …trong văn chương Việt Nam từ hàng ngàn năm nay .
1- Trong ngôn ngữ dân gian :
* “ Làm ơn cho ai bằng cất 5, 7 cảnh chùa” – * Xin mở lòng Bồ-Tát ra tay cứu độ – * “Khẩu Phật , tâm xà” – * “Tu nhân tích đức” – v…v… (Hình : Lan Đà Lạt)
*Ca dao :_ Đã đành thọ pháp Di-Đà
Hiếu trinh giữ trọn, gian tà mặc ai .
-Vô chùa thấy Phật muốn tu,
Về nhà thấy mẹ ,công phu không đành .
-Người đời ,ai khỏi gian nan,
Gian nan có thuở , thanh nhàn có khi .
-Muốn đi tu, công phu không có ,
Muốn ở chùa, chuông mõ cũng không
Đã đành cắt tóc đi tu ,
Một ngày cửa Phật , mười thu cõi trần
-Tai nghe chuông mõ vang vầy
Ghé vô am tự ,nghe thầy giảng kinh .
2- Đạo Phật qua các thể loại :
a- *Trước hết là bài kệ của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni : Trước khi nhập Niết –bàn, Đức Phật Thích-Ca dạy đệ tử của Ngài là A-Diếp ,rằng : “ nay ta đem chánh pháp nhãn tạng , diệu tâm Niết-bàn giao phó cho nhà ngươi .” Nói rồi, Ngài thuyết bài kệ sau đây :
Pháp là pháp, vốn xưa không pháp,
Không pháp mà cũng pháp đó đây .
Ta trao không pháp buổi nay ,
Pháp nào, pháp nấy, nào hay pháp nào .
Ngài thuyết kệ xong, ngồi ngay thẳng ,lặng lẽ nhập Niết-bàn dưới gốc cây bồ-đề . Các đệ tử đã lấy củi thơm thiêu hoá .
b- * Bài kệ của vua Trần-Thái-Tôn (1225-1258) : một vị vua hiếm hoi của nước ta đã dày công tu hành và để lại thơ văn :
-Kệ răn trộm cắp :
Khoét vách, đào tường, chí những đâu ,
Ngàn mưu trăm kế những tham cầu ,
Của người, dù có đời này được ,
Đời khác luôn làm kiếp ngựa trâu .
-Kệ răn uống rượu :
Một hũ cơm, men đúc lộn thành ,
Bao nhiêu người trí mất thông minh !
Chẳng riêng phá giới hàng Tăng chúng ,
Mất nước, tan nhà, cũng đó sanh .
3- Đạo Phật qua các thể loại thơ văn khác :
a- Đường luật :
LÊ THÁNH TÔN (1442-1497)
Ngài là một bậc anh quân đời nhà Lê . Ngài sáng lập và làm Nguyên-soái một hội văn-học gồm 28 văn thần tên là Tao Đàn Nhị Thập Bát Tú ( 28 ngôi sao ở đàn thơ văn) và nhiều thay đổi khác về chính trị cũng như xã hội …Giai thoại văn chương sau đây đã được ghi vào trong Văn Học Việt-Nam :
ĐỀ CHÙA BÀ ĐANH
Một hôm, vua ngự chùa Bà Đanh, có tiếng tiểu nữ tụng kinh vang ra , vua đề lên vách hai câu thơ để các quan vịnh:
Tới nơi thấy cảnh, thấy người ,
Tuy vui đạo Phật , chưa nguôi lòng trần .
Phó Nguyên Soái Tao Đàn là Thân Nhân Trung vâng lệnh , vịnh rằng :
Ngẫm sự trần duyên khéo nực cười ,
Sắc không tuy Phật , hãy lòng người .
Chày kình một tiêng, tan niềm tục ,
Hồn bướm ba canh lẫn sự đời .
Bể ái ngàn trùng mong tát cạn ,
Nguồn ân muôn trượng chửa khơi vơi .
Nào nào Cực Lạc là đâu nữa ?
Cực Lạc là đây chín rõ mười .
Vua đưa cho tiểu nữ xem, tiểu nữ cho là câu 3,và 4 không chỉnh, thiếu ý cảnh, bèn sửa lại :
Gió thông đưa kệ, tan niềm tục,
Hồn bướm mơ tiên lẫn sự đời .
Vua khen hay, bèn đưa nàng về cung nhưng đến cửa Đại Hưng, chợt biến mất .Nghĩ là đã được gặp Tiên, vua cho xây một cái lầu, gọi là Vọng Tiên Lâu . Sau này, ở phố Hàng Bông, Hà Nội, còn có miếu thờ đề là Vọng Tiên Quán .
b- Hát nói – Lục bát
Chu Mạnh Trinh :(1862-1905)
…..
Lần tràng hạt niêm : Nam Mô Phật,
Cửa Từ Bi Công Đức xiết là bao !
Càng trông phong cảnh càng yêu .
…….
Thỏ thẻ rừng Mai,chim cúng trái,
Lửng lơ khe Yến, cá nghe kinh .
Thoảng bên tai một tiếng chày kình,
Khách tang hải giật mình trong giấc mộng .
(Hương Sơn phong cảnh)
….Lạ cho vừa bén màu thiền,
Mà trăm não với ngàn phiền sạch không !
Bầu trời man mác xa trông,
Biết đâu nước Nhược, non Bồng là đâu ….
.. . Phòng Tăng tựa chốn thanh nhàn,
Vui vầy đạo Phật, mê man màu thiền .
Lò trần chưa dứt hương nguyền ,
Túi thơ đủng đỉnh dạo miền Giải Oan *
(Viếng chùa Hương Tích)
(* Tại núi Hương Tích có dòng suối gọi là suối Giải Oan . Nếu ai muốn được giải oan điều gi`thi` làm lễ Phật rồi dùng phép lấy nước Suối ấy mà rửa .)
(Còn tiếp)
Nhã Nhạc
Đầu Xuân Canh Dần 2010
Paid Links